domingo, 27 de marzo de 2011

Prehistoria: as posibles mámoas do Salgueirón, Cillarga (Ribadetea)

Nova invistigación pola Serra do Galleiro buscando as mámoas alí existentes, pola toponimia sabemos dun area onde supostamente nom habra unha soa, senóm moitas máis. Asi temos o topónimo no monte de Ribadetea antes de chegar o Viveiro da "casa dos mouros", vulgarmente coñecida como casa dos moros. A uns 3 km pasando Cillarga topamonos con outro, tratase do barrio de "Mouro" da parroquia de Padróns, o cal está na subida o monte do Galleiro.
Monte do Salgueirón por enriba de Cillarga, Serra do Galleiro.

Como sitio clave para atopar algunha mámoa e investigala elexiuse as faldas do monte Salgueirón (633 m), xunto enriba de Cillarga. Aqui un grupo de rapaces máis un arqueólogo toparan unha mamoa fai tempo. Estas faldas posuén unhas vistas privelixiadas sobre o val do Tea e un campo moi aberto para observalo, aparte que estan orientadas cara a saida do sol, e decir tal como lles gustaba os antigos neolíticos da Galiza para aterrar seus defuntos ou mesmo facer petroglífos.
Vistas a dúas posibles mamoas, xusto debaixo poderia aber unha terceira moi deteriorada.

Decir que na subida cara a parte máis alta do Salgueirón topeime con dúas posibles mámoas aliñeadas e sobresaindo no terreo, é ata outra posible terceira moi deteriorada polos pastizais e repoboación e talas o longo dos anos. Está tamén se atopa aliñeada coas outras dúas, pero o contrario que as outras dúas que estan moi próximas esta nom ten súas vistas amplias o val.


Dúas posibles mámoas alineadas deterioradas e con moi dificil acceso polas toxeiras na subida o Salgueirón.

Restos dunha posible terceira mámoa moi deteriorada aliñeala coas outras dúas, mesmo asi esta e a que menos posibilidades ten de tratarse dun túmulo funerario.

Seguíndo o ascenso o Salgueirón cara unha lomba preto do alto que parece sospeitosa pola súa forma, topamonos con singulares formacións petréas, algunhas de elas poideron ser talladas polos antigos habitantes destas serras, como moitísimos pequenos lagares que poideron ser cavados na pedra. En canto a petroglifos, aínda que parece un sitio perfectos para atopalos, nom topei resto deles, nin sequera as miticas "coviñas", as cales son máis faciles de topar e son moi comúns nestas terras, pero este nom era o motivo desta expedición polo que quedara para outra cun maior detemento neste apartado.
Acercandome a cima do Salgueirón chegamos a famosa lomba que xa parecia sospeitosa dende abaixo e topamonos con algo magnífico, con unhas impresionantes vistas o val do Tea a as terras de Mos e mesmo as Illas Cies moi lonxe pola outra cara, topomanos cunha máis que probable fermosa mámoa. Nom sei se tratase dunha atopada anteriormente, pero seus restos som bastante claros.
Situación da máis que probable mámoa do Salgueirón.

Esta ten unha clara forma de "mama" sobre o terreo, ademáis de estar rodeada de fracmentos de
cuarzo leitoso, recordemos que os neóliticos soián cubrir as antas funerarias con terra e cuarzo. Esta zona ardeu fai pouco polo que e moi facil ver estes fracmentos de cuarzo brancos os cales cantan moito xa dende lonxe. A mámoa parecese moito as de Gargamala (Mondariz) na forma, pois posúen na súa parte elevada un pequeno rebaixe, o igual cas de Gargamala.


Vistas a mámoa e súa elevación en forma de pequena lomba sobre o terreo, tamén se poden observar os restos de cuarzo leitoso (branco).

Pequeno rebaixe na cima da mámoa, moi parecido as de Gargamala, Mondariz.
Dende esta mámoa nas súas privelixiadas vistas podense ver a perfección as dúas posibles anteriores alineadas na serra co val do Tea e Montes da Paradanta de fondo. Decir que esta última mamoa dende abaixo ten que ter unha femosa estanpa no anoitecer, pois o día da expedición estaba moi anubado, pero súa situción entre unha cima superior e o Salgueirón, sin ningunha montaña nim por detras nim por diante é estando situada cara o amancer polo val do Tea e o anoitecer cara da Ría de Vigo, ten que ter unhas espectaculares vistas na posta do sol dende o lado do val do Tea, pois o sol morrera xunto enriba dela, seguramente será un fermoso espectaculo que nom foi feito sin querer polo antigos poboadores do Galleiro.

Vista dende a mámoa das outras posibles duas aliñeadas co val do Tea de fondo, tamén se pode ver os restos de fragmentos de cuarzo.
Vista da mámoa coas outras dúas posibles o fondo (rodeadas en roxo).

Decir que xunto esta mámoa e as outras dúas posibles, sumando as supostas da "Casa dos mouros" máis a de "Mouro" moi próximas que aínda estan por atopar, fan pensar num campo funerario neólitico nesta zona da Serra do Galleiro moito máis amplo do que se pensaba. Tentaranse facer máis expedicións deste tipo dirixidas agora cara as zonas de Mouro (Padróns) e Casa dos mouros (Ribadetea) coa intenión de topar máis restos de túmulos funerarios, e asi poder estudar a posible influenza neólitaca na Serra do Galleiro.

Interesante, nom baixar a garda coa biomasa pois aínda está hai.

Sabías que...

Na parroquia de Ribadetea queren construir unha planta de biomasa que conlevará

· Un aumento do transporte pesado pola carretera, xa que a planta consume 106.920 T/ano,o que supón 293 T/día, supondo que un camión pode levar sobre 14 T de biomasa, sae un toal de 20 camións diarios.

· Un consumo de auga de 25000 litros diarios, ¿de onde a sacarán?, ¿do LIC do río Tea? ou deixarán os pozos sen auga.

· Unhas emisións sonoras elevadas o lado das casas da freixa, a menos de 30 metros.

· Suporá un aumento dos elementos contaminantes na zona, chuvia ácida, chegando os límites permitidos.

· A construción dun edificio de 25 metros de altura nun entorno rural, cunha cheminea de 30 metros de altura.

· A devandita planta non necesita estudo de impacto ambiental, ¿ non son contaminantes?.

· Emítense hidrocarburos aromáticos policíclicos, que conteñen un largo grupo de compoñentes tóxicos, os cales poden ser canceríxenos.

¿Qué fan os partidos políticos para defendernos? Levan o tema a pleno, e non son capaces de falar del, suspenden o pleno. Así é como traballan os noso políticos. Grazas señores do PP e BNG por facer que se suspendera o pleno.

Sacada do blogue "Lume negro".

viernes, 25 de marzo de 2011

Chega a primaveira, a época do florecer.

Nova sección do blog, viaxes do autor

Esta nova sección falarase dos viaxes do autor do blog por distintos sitios e comentarase as zonas arqueolóxicas, naturais e patrimonios visitados. Espero que gustes e poidase ver r asi comparar distitas zonas coa nosa encadrandoas no marco historico, culturail e natural.

Viaxes do autor: A Baixa Limia, por terras do Xurés seguindo a "Vía Nova" romana.

Esta viaxe a terras do sur da provincia de Ourense foi realizada principalmente para vistar a zona arqueolóxica da Serra do Xurés, por onde transcurria unha importante calzada romana, a Vía XVIII, a cal unía a capital do Conventus Bracarum, Bracara Auguata (Braga) coa capital do Conventus Asturum, Asturica Augusta (Astorga). Tamén e coñecida como a "Vía Nova", o cal este nome sae en varios gravados da calzada.
Vista o val do Río Caldo en Baños do Río Caldo, Lobios.

Esta vía foi construida entorno os anos 79-80 d.C durante o imperio de Vespiano e seu fillo Tito, recorría 210 millas (330 Km) entre ambas cidades romanas, no século III d.C saía no itinerario de Antonino. Foi construida con fins comerciais, e nela había varios puntos de rutas de ouro, coma na zona oriental norte da provincia de Ourense e o sur da provincia de Lugo. O longo do seu trazado a vía estava señalizada con "miliarios" para saber as millas recorridas, concentra un gran número delas, tanto no tramos galaico-leonés coma no portugués, sendo asi unha das vías romanas europeas que máis conserva. Tamén tiña o parecer once mansións ou mansios, que eran para o hospedaxe do viaxeiro, algo asi como as estacións de servizo actuais.

O primeiro punto en visitar foi moi preto da fronteira con Portugal, no concello de Lobios e no Parque Natural da Serra do Xurés, os miliarios de Portela do Home. Aqui nos atopamos con case cunha vintena de miliarios, algúns chegan os 2 metros de altura. Recordemos que os miliarios eran como as señais da época para saber as distancias, xunto a estes atopase un pequeno tramo da Vía Nova perfectamente pavimentado. Pouco máis arriba xusto na fronteira con Portugal atopase o porto de montaña de Portela do Home, nome que nos bem da época romana e que era moi común nas súas vías, vindo este nome de "porta", que neste caso referiase seguramente a entrada no val do Río Caldo.

Miliarios de Portela do Home e Vía Nova.

Decendemos despois cara o val do Río Caldo, río chamado asi polas augas termais que poseé, bem aproveitadas xa dende época romana e posiblemente os anteriores castrexos. No descenso pola OU-312 cara a Vila Termal de Torneiros nos topamos o outro lado da estrada e do Río Caldo cunha espectacular cascada que baixa polas montañas do Xurés, o que fai que sexa unha parada obligatoria no mirador da estrada para observar tan fermoso paisaxe. Xusto polo lado da cascada o outro lado do río discorre tranquilamente a antiga Vía Nova, a día de hoxe combertida nunha popular ruta de sendeirismo.
Cascada na Serra do Xurés

Unha vez chegados a Vila Termal de Torneiros, nos atopamos co enorme Balnearío do Río Caldo. Pegado o río hai un fermoso paseo con termas de valde, o que merece bastante a pena relaxarse nas quentes augas das termas para relaxarse. Seguíndo o paseo río arriba, a pouca distancia nos topamos co seguinte punto arquoloxico da viaxe, as ruinas romanas da antigua masio ou pousada dos Baños do Río Caldo.
Vista a Vila Termal de Torneiros máis paseo.

Esta masio que tamén pudo ser posteriormente un vila romana, foi construida na época baixa-romana. Nela conservase o antigo balneario romano asi como seu sistema de calefacción de hipocaustro, no cal aprobeitaban as augas quentes para dar calor pasando estas por debaixo da solo habitacional, para iso fixeron un sistema de subplanta apoiada con arcos feitos con ladrillos. Este tipo de hipocaustro e moi similar o usado na Vila romana de Angoares, da cal xa nom temos restos, polo contrario esta mansio e a mellor consevada da Galiza.


Restos dos antigas termas da masio de Baños do Río Caldo

Decir que tamén nestas terras se conservan restos de mamoas e dolméns, os cales espero visitar noutra ocasión. Abandoando xa as terras da Serra do Xurés seguindo a antiga N-540, agora a OU-540 seguindo o val do Río Limia nos diriximos a Bande, dirección Celanova. Ali antes de chegar a Bande, na parroquia de Baños de Bande, onde antigamente había outro balneario nos atopamos cos restos do antigo campamento romano de Aquis Querquenis, tamén coñecido como a Cida. Este campamento está a orillas do embalse das Cunchas, moi preto da antiga "Vía Nova". Este antigo campamento militar romano xunto o da antiga cidade de Lugo é o de Sobrado dos Monxes (A Coruña) som os unicos que conservamos na Galiza. Data dos séculos I-II d.C, seguramente foi construido para vixiar a antiga Vía Nova, recordando que seguramente por esta baixaria ouro das zonas cercáns o Sil e o Courel. Ten unha extensión de 3 Ha, e súa estructura e a clásica romana rectangular con dúas vías paralelas no interior.

Seguramente nel se asentarián tropas auxiliares reclutadas entre os indixenas para vixiar a zona mandados por un centurión romano. Xusto o lado do campamento hai restos dunha antiga villae ou vila romana, onde seguramente viviria este centurión ou pretor. Decir que o problema de este campamento e que esta pegado o embalse das Cunchas, polo que cando este suben as augas do embalse seus restos som completamente tapados, mítica gran obra de inxenieria moderna.


Ruinas do campamento romano de Aquis Querquenis, Baños de Bande.

O rematar de visitar este campamento romano, acaba aqui a nosa visita a zona arqueolóxica romana da Baixa Limia. De novo collemos a OU-540 dirección Celanova e seguimos rumbo Ponteareas. Agradecer os que teñen o valor de aguantarme e acompañarme nas viaxes, xa que se agradece moito a compañia, aqui acaba esta viaxe.

martes, 1 de marzo de 2011

Medievo ponteareán: A ponte medieval do Cabalón

Situada na parroquia de Angoares, cruzando o río Uma nos atopamos cun dos monumentos máis significativos e mellor conservados do concello. Tratase da ponte do Cabalón, a cal descoñecemos seu século de construcción pero sabemos que foi no periodo medieval, pois súas características som claras deste periodo.

A ponte situase num precioso recuncho da parroquia de Angoares. Seu tamaño e reducido e conserva tres arcos, dous de forma circular da construcción orixinal e un pequeno rectangular que poido ser de orixe posterior, seguramente para alimentar unhas das cales que posué para levar a auga os muiños que se atopan moi próximos. Nom conserva soportes que servirán de barandillas os lados, pero suponse que na época si os teria, pero si conserva o adoquinado perfectamente da ponte, aínda que semi-aterrado pola terra acumulada no seu pavimento.

Recordando que Angoares e unha parroquia histórica e que xa temos noticias desta dende a alta idade media, que anteriormente posuía unha vila romana pola cal pasaba unha arteria da antiga vía Braga-Iria Flavia (Padron), é de saber que este debería ser un importante punto de comunicación da época. No século XII Angoares xa posuía a igrexa parroquial actual sobre unha igrexa anterior, o que nos indica que era un núcleo de poboación fixo e debería de estar ben comunicado.

Posiblemente esta ponte comunicaría ata tres posibles vías como aínda marcan a día de hoxe os antigos camiños que ali se conserva, un vido do sur, de terras portuguesas, que comunicaba con outro vido da zona de Vilasobroso pola parte do este, onde xuntos cruzaban a ponte cara Anguares e a ponte dos Remedios e das Partidas para seguir outras rutas.

A ponte aínda e moi utilizada polos veciños da zona para cruzar o río Uma, e ata se pode cruzar en coche. O seu entorno, o cal e moi ribeireño aínda se usa como praia fluvial, pero atopase moi avandoado. Xusto en frente da ponte conserva unhas fermosas cascadas, as cales tal vez o seu orixe foi na construcción da ponte para desviar a auga do río. A cada lado da ponte tamén conserva perfectamente duas canles as cales levaban a auga os muiños que se atopan moi preto. A día de hoxe atopanse en estado ruinosos e cubertos pola vexetación, aínda que auga segue transcurrindo polo seu interior como en antaño, unha magoa que se atopen asi.




Fermosas cascadas xusto enfronte da Ponte do Cabalón.
Restos dos antiguos muños a só uns metros da ponte.

FICHA TÉCNICA

LUGAR: O Cabalón, angoares

ALTIDUDE: escasa

COORDENADAS:

TIPOLOXÍA: Ponte

DATACIÓN: Medieval

ESTADO DE CONSERVACIÓN: Moi boa

CLASIFICACIÓN DO SOLO: Que se sepa sen protexer

PROPIEDADE: Camiño municipal (pública)